مرا به روشنایی، به آرامش، به آب و آیینه میهمان کن. مرا ز رحمت باران، به مهر نگاهی، خرامان کن خیال در خیال است و گستره نور و رحمت. سوزن و نخ، سینه پارچه را می کاود . سرمه و مروارید با هم می آمیزند و سبدی از گل در اندیشه می روید و بر پارچه می نشیند تا جاودانه شود.
در تصاویر زیر نمونه ای از این سبد گل جاودانه را در تابلوی سرمه دوزی ارزشمندی از خانم مریم پور کیا می بینید . در این سبد گل ، همه گل ها به شیوه سه بعدی و برگ ها به شیوه برجسته؛ دوخته شده است. بسیار زیباست . اینطور نیست؟ برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی ارزشمند بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
برای اجرای دوخت کاج دوزی، ابتدا ذغره مورب می دوزیم و سپس از بالا قسمت دوخته شده، قطعه سرمه ای را به اندازه یک تا یک و نیم سانت برش می زنیم و از بالا به صورت عمود درون پولک اول قرار داده و می دوزیم . سپس سرمه های دیگری با همان اندازه بریده، در دو طرف ذغره مورب ؛ یکبار از سمت راست و یکبار از سمت چپ به سوزن کشیده داخل پولک ذغره به زیر می بریم تا دوخت کاج کامل شود.
نمونه زیبایی از دوخت کاج دوزی را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم سمیه رمضانیمیر از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است. برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی زیبا بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
تکنیک دوخت سایه روشن دوزی تقریبا در تمامی حرفه های سوزندوزی، به هنگام دوخت گل و برگ ؛ قابل استفاده می باشد. از جمله این حرفه ها می توان به سرمه دوزی سنتی اشاره نمود. در این حرفه نیز دوخت سایه روشن دوزی، اغلب برای پر کردن برگ ها و گل هایی مورد استفاده قرار می گیرد که بزرگ تر هستند و یا پیشرفته تر در اجرای سوزندوزی می باشند. دوخت سایه روشن دوزی با سرمه را، می توان با دو و یا سه رنگ از سرمه ؛ نیز اجرا نمود. نکته قابل توجه در اجرای این دوخت با سرمه علاوه بر تناسب میان رنگ ها، ضخامت خود سرمه نیز می باشد.
در تصویر زیر نمونه بسیار زیبایی از دوخت سرمه دوزی با سایه روشن را می بینید که توسط خانم سمیه رمضانی میر از آموزشگاه شب افروز؛ سوزندوزی شده است. این نمونه بسیار زیبا گلی چهارپر با گلبرگ هایی لبه گرد، را به شیوه دوخت سایه روشن دوزی برجسته، نشان می دهد که بر روی پارچه ترمه دوخته شده و کاربرد آن؛ برای تل سر می باشد. برای دیدن تصاویر بیشتری از این نمونه ارزشمند و زیبا می توانید بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
دوخت کندو در واقع نوعی کاربرد از دوخت گل های نگینیبه شیوه نیمهو در امتداد هم، می باشد و دقیقا همانند گل های نگینی در حرفه سرمه دوزی و پولک و منجوق دوزی کاربرد بسیار گسترده ای دارد و جهت پر نمودن فضاهای خالی در میانه بته جقه ها و یا گسترده تر نمودن چشم انداز طرح ها به کار می رود.
دوخت کندو در اغلب موارد به کمک یک مروارید درشت در گوشه ای از طرح آغاز می شود و سپس حلقه ای از سرمه و منجوق، دور مروارید ایجاد شده و مروارید را در بر می گیرد و این روند ادامه می یابد تا تمام فضای خالی طرح پر شود. رنگ مروارید و سرمه ها، کاملا دلخواه و بسته به سلیقه سوزندوز؛ انتخاب می شود.
در تصویر زیر نمونه ای از دوخت کندو را بر روی یک پنل از سرمه دوزی سنتی میبینید که توسط خانم فریبا داداش نیا از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است. این پنل به صورت دو تکه و به شیوه مرصع، اجرا شده و به راحتی امکان نصب آن روی هر زمینه ای وجود دارد. جهت دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی ارزشمند بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
دوخت قطعات سرمه به صورت زیگزاگ را، همانند دوخت قطعات دانه های ملیله و گندمی به صورت زیگزاگ؛ کنگره دوزی می گویند. و البته به تبع آن دوخت هماهنگ و متناوب قطعات سرمه به گونه ای که در امتداد هم قرار گیرند و تشکیل لوزی دهند، لوزی دوزی نامیده می شود. گاهی هنگام دوخت کنگره دوزی با سرمه و لوزی دوزی با سرمه در انتهای قطعه های سرمه ، یک عدد پولک صاف ریز قرار می دهند تا جلوه گری دوخت را افزون نماید.
نمونه ای از دوخت لوزی دوزی با سرمه را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم مریم پور کیا بر پارچه حریر دوخته شده است.
سوزن و نخ را به میهمانی ثانیه هایم می کشانم تا هجای حرمت، در حریم دوست باشم و پیوند دیروز و امروز، به فردا . مهراوه هایم را بر تکه پارچه ای می دوزم و چون نشانه ای دلنشین بر یقه لباس و دست هایم می نشانم . نشانه ای که حرمت ثانیه هایم را در خودش نگهداشته و رنگ مهربانی لحظه هایم را نمایان می سازد. مرا ببین همراه با منجوق هایی که در میانه یک گل قرار گرفته، همراه با سرمه های اطراف گل، همراه با پولک و مروارید ها و در میان سایه روشن هایی که از خیال من و تو می گذرد تا به فردا راه یابد.
نمونه ای زیبا و ارزشمند از سوزندوزی روی یک دستبند و گل یقه سه بعدی با سرمه را، در تصویر زیر می بینید که توسط خانم فاطمه رمضانی از آموزشگاه شب افروز، سوزندوزی شده است. سوزندوزی گل دوخته شده با سرمه روی دستبند به شیوه سرمه دوزی برجسته به همراه سایه روشن دوزی می باشد که اطراف آن با دوخت تو دوزی و کاج دوزی ، تزیین شده است و در سوزندوزی گل یقه سه بعدی نیز تکنیک آجر چین به شیوه سایه روشن، استفاده شده است . برای دیدن تصاویر بیشتری از این نمونه ارزشمند می توانید بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
گاهی سوزندوزی ، مثل خیال می ماند در هیاهوی تلاش و رنگ و زیبایی، در حریم احساسی از لذت برای آفرینشی که فقط دستهای یک سوزندوز می فهمد. احساسی که با هیچ مقیاسی قابل سنجش نیست.خیال است و رویا ، اما در فرهنگ این سرزمین می ماند.
نمونه ای از این رویا را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم عفت فتاحی در میانه سروی زیبا ریشه دوانده و شکل یافته است .سرویزیبا که مرواریدهای مهربانی را با حلقه هایی از سرمه و منجوق؛ در دل خودش پرورانده است. این سوزندوزی ارزشمند به شیوه دوخت پنل دوزی دو تکه، آماده شده و پس از دوخت، برش شده و قابل استفاده در هر مکانی می باشد. برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
در مطلب قبل از سرمه دوز سنتی صحبت شد که چه تفاوتی با سرمه دوز تزیینی دارد. حرفه سرمه دوز تزیینی برخلاف سرمه دوز سنتی، بسیار قابل انعطاف می باشد و بطور کلی شامل دوخت های مکمل و تزیینی مانند ذغره دوزی، حصیری دوزی، دندان موشی، و….. می باشد . حرفه سرمه دوز تزیینی قابلیت اجرا روی هر نوع پارچه و لباس اعم از ترمه، مخمل، ساتن، تافته، پارچه های حریر و شیشه نما و…… را دارا می باشد و البته به دلیل همین انعطاف پذیری جنس های مختلف پارچه، برای هر نوع تولیدی نیز؛ می تواند به کار گرفته شود.
امروزه در این دو حرفه یعنی سرمه دوز سنتی و سرمه دوز تزیینی، چندان حریم اصول انتخاب پارچه و تکنیک های دوخت مرتبط؛ رعایت نمی شود و از هر تکنیک و نوع پارچه ای بر روی هر نوع محصول تولیدی بر حسب علاقه و به شیوه دلخواه استفاده می شود.
گفتیم که به دلیل استفاده از جنس پارچه ترمه و مخمل در سرمه دوزسنتی، رنگ ها نیز ماهیت خودشان را می یابند و بیشتر رنگ های مورد استفاده در نقوش، طلایی و نقره ای است که تداعی طلا و نقره را می نماید ولی در سرمه دوز تزیینی، رنگ ها نیز کاملا بسته به طرح، نوع تولید و سلیقه سوزندوز متفاوت و متنوع در نظر گرفته می شود و فقط و فقط هماهنگی میان رنگ ها باید رعایت شود.
تصاویر نمونه دوخته شده از سرمه دوزی تزیینی توسط خانم مریم پورکیابر روی پارچه حریر اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی ارزشمند و زیبا می توانید بر روی کلمه نشانیکلیک نمایید.
به طور کلی سرمه دوزی به واقع به دو حرفه مجزا ولی مکمل، تقسیم می شود. از آن میان می توان به حرفه سرمه دوز تزیینی و سرمه دوز سنتی اشاره نمود. با اینکه هر دو حرفه از مجموعه رو دوزی های سنتی در صنایع دستی مباشند، ولی هر کدام از این دو حرفه مواردی را شامل می شوند که خاص و تفکیک کننده میان سنتی بودن و روز بودن حرفه را به خوبی نمایان می سازد. .
در حرفه سرمه دوز سنتی، تکنیک های مختلف آموزش و تولید، مصرف مواد مختلف و نیز جنس پارچه ها به شیوه سنتی استفاده می شود. در این حرفه جنس پارچه ها عمدتا ترمه و مخمل می باشد تا بتواند به دلیل پر کاری تکنیک ها توانایی نگهداری تولید را داشته باشد. همراهی پیله دوزی، بلرسان دوزی، یراق دوزی و مروارید دوزی در حرفه سرمه دوزی سنتی؛ امری اجتباب ناپذیر می باشد. نوع تولید نیز عمدتا رومیزی، لباس های فاخر، روکش اماکن متبرکه و تابلو های نفیس می باشد. به دلیل استفاده از جنس پارچه ترمه و مخمل در سرمه دوزسنتی، رنگ ها نیز ماهیت خودشان را می یابند و بیشتر رنگ های مورد استفاده در نقوش، طلایی و نقره ای است که تداعی طلا و نقره را می نماید.
تصاویر نمونه دوخته شده از سرمه دوزی سنتی توسط خانم مریم توکلی از آموزشگاه شب افروز می باشد. برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی ارزشمند و زیبا می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.
در مطالب گذشته گفته شد که برای دوخت پیله و استفاده از پیله به جای گلبرگ های یک گل چه باید کرد و نحوه دوخت آن به چه شیوه ای می باشد. اما یک روش سنتی نیز برای دوخت پیله ها وجود د ارد و آن استفاده از بلرسان می باشد. بلرسان یا بلرسنت یک نوع سرمه سخت می باشد که قابلیت انعطاف کمتری نسبت به انواع سرمه دارد و عمدتا جهت دور گیری برگ ها و گلبرگ ها و… به کار می رود. در روش سنتی از دوخت پیلهپس از اجرای دوخت پیله، دور تا دور بخش های پیله دوزی شده با سرمه یا بلرسان دوخته می شود.
نمونه ای از دوخت بلرسان دور یک گل پیله دوزی شده را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم مریم توکلی دوخته شده است.
