Skip to main content

سرمه و مروارید با هم می آمیزند و سبدی از گل در اندیشه می روید و بر پارچه می نشیند تا جاودانه شود.

نمونه زیبایی از به هم پیوستن سرمه و مروارید را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم سیده آتنا سجادیان ، بر روی پارچه مخمل، سوزندوزی شده است. این نمونه بسیار زیبا برای یک تابلوی دیواری اجرا شده و طرحی از یک سبد گل را نشان می دهد. در دوخت این تابلوی زیبا از تکنیک های دوخت سرمه، ذغره، مروارید و منجوق دوزی استفاده شده است. ویژگی بارز این تابلو استفاده از تکنیک سایه روشن دوزی با سرمه و با منجوق می باشد که به خوبی و با دقت و مهارت در میان گل های تابلو؛ اجرا شده است. این تابلو ی بسیار زیبا می تواند علاوه بر اینکه بخشی از فضای یک زندگی را تزیین نماید، می تواند یک به عنوان یک میراث خانوادگی نیز برای یادگار گذاشته شود.

تابلوی زیبایی که بی گمان شما نیز از دیدن آن لذت خواهید برد. اینطور نیست؟؟ در صورت تمایل می توانید برای دیدن تصاویر بیشتر بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

سرمه و ذغره دوزی- سیده آتا سجادیان

دوخت پروانه ای با گندمی معمولا دور تا دور بته جقه ها و به عنوان حاشیه جقه، جهت جلوه دهی بیشتر به بته جقه ؛ اجرا می شود. برای این کار پس از اتمام دوخت جقه از نقطه ای دلخواه در پیرامون جقه، سوزن را از پارچه بیرون می کشیم و پس از افزودن دو گندمی؛ به گونه ای در پارچه فرو می بریم که دو گندمی شکل هشت ایجاد نمایند. آنگاه برای تکمیل فرایند دوخت و ایجاد بست یک مروارید و یک منجوق را با هم به سوزن می کشیم و در نوک هشت، به پارچه فرو می بریم. به این ترتیب یک هشت با دو گندمی، یک مروارید و یک منجوق ایجاد می شود که به آن دوخت پروانه ای با گندمی می گویند. این دوخت دقیقا به همین شکل و به صورت هفت نیز در پیرامون جقه ها و طرح هایی از این دست استفاده می شود.

نمونه زیبایی از اجرای دوخت پروانه ای با گندمی را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم بنت الهدی اصغری پیرامن طرحی از بته جقه و روی پارچه مخمل اجرا شده است. در صورت تمایل برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

دوخت پروانه ای با گندمی- بنت الهدی اصغری

برخی از گل ها دارای گلبرگهای درشت تر می باشند ولی سوزندوز تمایل به برجسته کردن آن ندارد. روش توپر سطحی در اینگونه موارد می تواند راه حل بسیار مناسب و پر کاربرد باشد. چرا که لزوما هر گلی را در مبحث سرمه یا پولک لزوما برجسته نمی کنند و بطور کلی برجسته نمودن، به سلیقه سوزندوز و مشتری نیز؛ مرتبط می باشد.

برای استفاده از این روش ابتدا دور تا دور گلبرگها را به کمک ملیله شکسته می دوزیم و سپس با منجوق ها دوخت توپر سطحی را برای پر نمودن گلبرگها استفاده می کنیم.

 در تصویر زیر دوخت یک گل با گلبرگهای درشت را، می بینید که توسط خانم سپیده رجبی با استفاده از تکنیک توپر دوزی سطحی، روی لباس؛ دوخته شده است. برای پر کردن مغز گل ، پس از اجرای دوخت منجوق ها  و پرکردن گلبرگ ها، با دو ردیف پولک و منجوق مرکز گل مشخص شده  و با استفاده از تکنیک شرابه ساده ؛ مغز گل نیز کامل شده است. شما نیز ببینید و لذت ببرید!!!!!!! 

توپر دوزی سطحی- سپیده رجبی

سرمه دوزی، منجوق دوزی و مروارید دوزی همیشه ، حرفه هایی جدایی ناپذیر از ترمه می باشند . حرفه هایی که گاه با تکنیک های مرتبط به خودشان در دوخت دنیایی بسیار زیبا و پر از رمز و راز را، بر روی پارچه ترمه با طرح سروهای ماندگار، در ذهن می آفرینند و ماندگارتر می سازند. سوزندوزی روی کیف قران یکی از این موارد می باشد که سرمه دوزی روی آن، معمولا اجرا شده و می شود.

نمونه ای از دوخت یک کیف قران بسیار زیبا را در تصویر زیر می بینید که در کارگاه سوزندوزی شب افروز، دوخته شده است. طرح این کیف قران با استفاده از تکنیک های دوخت سرمه و منجوق و مروارید، سوزندوزی شده است. پس از اجرای سوزندوزی روی کیف، آسترکشی و دوخت انجام و سپس به برای جلوه دهی بیشتر در لبه ها، یراق به آن اضافه شده است. در صورت تمایل برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید. 

سرمه و کبف قرآن- سوزندوزی شب افروز

گاهی بقچه های ترمه ای در میان میراث خانوادگی برخی افراد یافت می شود که می خواهند بر روی آن تغییری ایجاد نموده و کاربرد تازه ای برای آن تعریف کنند. در این موارد سرمه دوزی و مروارید دوزی می تواند گزینه مناسبی جهت احیا این بقچه ها باشد و این میراث را گرانبها تر نماید. میراثی که قدرت انتقال به نسل دیگری را نیز داشته باشد.

در تصویر زیر نمونه ای از یک بقچه قدیمی را می بینید که در کارگاه سوزندوزی شب افروز، سرمه دوزی و احیا شده است. برای تعریف نوع کاربری جدید در این بقچه ابتدا گوشه ای از آستر کشی پارچه ترمه باز شده و بدون تغییر در دوخت آستر و یراق، طرحی از دو بته جقه  با گل و برگ و ساقه در وسط جقه ها به مرکز پارچه ترمه، اضافه شده است. سپس با استفاده از تکنیک های دوخت مروارید، منجوق و سرمه دوزی؛ سوزندوزی اجرا شده و آسترکشی باز شده نیز با همان شیوه قبل، تکرار شده است. تغییر کاربرد این ترمه ، هر چیزی می تواند باشد. اما اغلب افراد به دلیل قدمت پارچه و کم شدن مقاومت پارچه در مسیر زمان ؛ ترجیح می دهند که آن را قاب بگیرند و به دیوار بیاویزند. در صورت تمایل برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

کاربرد ترمه قدیمی- سوزندوزی شب افروز

کمی پیشتر از اجرای تکنیک سایه روشن دوزی با منجوق برای گلبرگ هایی با لبه گرد، صحبت شد  و البته همین تکنیک برای گلبرگ هایی با لبه نوک تیز نیز، اجرا می شود. اما در مواردی نیز سوزندوزان این حرفه به جای استفاده از این تکنیک؛ از دوخت تیغ ماهی با سایه روشن بهره می گیرند که در جای خودش می تواند به عنوان تکنیک جایگزین کارآیی بسیار بالایی داشته باشد.

نمونه زیر تصویری از دوخت سایه روشن دوزی با منجوق را برای گلبرگ با لبه نوک تیز، نشان می دهد که توسط خانم محبوبه صالحی روی بخشی از یک تابلوی دیواری اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

سایه روشن دوزی گل با منجوق- محبوبه صالحی

یکی از روش های بسیار پرکاربرد برای دوخت گل در منجوق دوزی، تکنیک دوخت کوتاه و بلند و سایه روشن دوزی می باشد. استفاده از این تکنیک نیز اغلب پس از دور دوزی و برجسته نمودن گل، شروع می شود. برای این کار ابتدا دور تا دور گل را با دوخت کوتاه و بلند می دوزیم و سپس با استفاده از منجوق و یا ملیله شکسته ادامه دوخت گل را با تکنیک سایه روشن دوزی، ادامه  می دهیم تا گل؛ کامل شود. این گل ها می توانند دارای لبه های گرد و یا لبه نوک تیز باشند.

در تصویر زیر نمونه بسیار زیبایی از دوخت سایه روشن دوزی با منجوق را می بینید که توسط خانم محبوبه صالحی روی بخشی از یک تابلوی دیواری و روی یک گل با گلبرگ های گرد؛ اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

سایه روشن دوزی با منجوق- محبوبه صالحی

 رنگ ها نقش بسیاری در ایجاد فضای ذهن و دوخت گلبرگ ها  و نهایتا خود گل ها دارند. کمی پیش تر از تکنیک فلس ماهی ودوخت  گلبرگ های یک گل سه بعدی، با سایه روشن و بدون سایه روشن صحبت شد  و اکنون در تصویر زیر همان گل را می بینید که با پولک هایی به رنگ قرمز و مشکی دوخته شده است. این تغییر در رنگ گلبرگ ها و نیز تغییر در مرکز گل، اصل موضوع را تغییر می دهد و ساختار دیگری را ایجاد می نماید. به گونه ای که انگار از تکنیک خاص دیگری استفاده شده است.

نمونه ای از این تغییر را در گل یقه زیر می بینید که توسط خانم خدیجه اصغری دوخته شده و در قالب یک شقایق مشتاق بهاری جلوه گری می کند. بسیار هم زیباست و پرکاربرد. اینطور نیست؟!!!!!!! برای دیدن تصاویر بیشتر از این گل بسیار زیبا، می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک کنید.

گل یقه شقایق- خدیجه اصغری

گفتیم که فلس ماهی یک گزینه بسیار خوب برای دوختن گلبرگ های یک گل سه بعدی با پولک و منجوق می باشد. اما هرگونه تغییر در اجرای دوخت و یا بستن گلبرگ ها موجب تغییر در شکل گل می شود.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت یک گل سه بعدی با پولک معمولی و به شیوه فلس ماهی را می بینید که برای بستن گلبرگ ها از یک سنگ درشت در مرکز گل استفاده شده است. این نمونه زیبا توسط ماجده عبدی و برای گل یقه، اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتر از این گل بسیار زیبا، می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک کنید.

 

گل یقه و فلس ماهی

یکی از کاربرد های متعدد فلس ماهی دوخت گلبرگ ها ی یک گل سه بعدی در حرفه پولک و منجوق دوزی می باشد که عمدتا به صورت گل یقه مورد استفاده قرار می گیرد. پولک مورد استفاده در این گلبرگ ها، پولک معمولی و یا پولک صاف می باشد.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت یک گل سه بعدی با پولک را می بینید که توسط خانم  هنگامه پورنوروز و با تکنیک فلس ماهی و بدون سایه روشن، دوخته شده است. برای دیدن تصاویر بیشتر از این گل بسیار زیبا در زمینه های متفاوت از رنگ و جنس پارچه، می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک کنید.

گل یقه با پولک فلس ماهی- هنگامه پورنوروز

گاهی سرشاری و حس یک آغاز دوباره ترا به خویش می خواند . بر حریری از مهر می رویی و با تن پوشی از رویا، به زیبایی یک خیال شیرین در هیاهوی همیشه دلنشین دست و سوزن و نخ ؛ رنگ ها را یکی یکی برمی گزینی تا تمام حس درونت را بدوزی. و تو تمام آن سرشاری و مهر را می دوزی تا  در فرهنگ این سرزمین پاک بماند.

نمونه زیبایی از دوخت یک تابلوی دیواری را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم محبوبه صالحی با سلیقه، دقت و ماهرانه سوزندوزی شده است. در این تابلوی دیواری بسیار زیبا، که با استفاده از تکنیک های دوخت در حرفه پولک و منجوق اجرا شده، انتخاب رنگ ها ، تکنیک ها و مواد اولیه، دقیقا مبتنی بر سلیقه سوزندوز و یکی یکی برگزیده و در کنار هم نشانده شده اند تا زیبایی روح درون سوزندوز را به تماشا بگذارند. بسیار زیباست اینطور نیست؟!!!!!

در صورت تمایل می توانید تصاویر بیشتر از این تابلوی دیواری زیبا را با کلیک بر روی کلمه نشانی بیابید و ببینید.

تابلوی پولک و منجوق دوزی- محبوبه صالحی

دست های کوچکی هستند که فردا را می دوزند. امانت داران صادقی که کودکی شان را در نقش خیالی از عشق بر گونه های یک گل ماندگار می سازند تا حلقه های زنجیره ماندگاری هنر این سرزمین، نه فقط بر صفحه کاغذ که در میان دست هایش؛ بماند و بتواند به نسلی دیگر در عصری دیگر بسپارد. دختران پرشکیب و هنر دوست امروزمان بی گمان شاید سوزندوزان توانمند فردای ایران باشند. تا فردا چه بخواهد و چگونه استمرار یابد.

نمونه ای از دوخت یک گل با پولک و منجوق را در تصویر زیر می بینید که توسط خانم یلدا عابدیان بر تکه ای از نمد و برای یک گل سینه دوخته شده است. تکنیک مورد استفاده در دوخت این گل بسیار زیبا، پولک و منجوق دوزی به شیوه ایستاده و معکوس می باشد.لازم به یادآوری است که یلدا عابدیان دختر خانم فاطره محمدیان می باشد و در حال حاضر در کلاس دوم ابتدایی درس می خواند. تصاویر بیشتری از این گل سینه زیبا در زمان دوخت و پس از اتمام را توانید با کلیک بر روی کلمه نشانی بیابید و ببینید.

پولک و منجوق دوزی-یلدا عابدیان

بته جقه یکی از نقوشی است که در طول تاریخ و تا کنون، همواره زینت بخش آثار هنری ایران زمین و بخصوص سوزندوزی ایرانی بوده و در بسیاری از حرفه های مرتبط با دوخت، نقش پر رمز و راز و بی بدیل خودش را به خوبی ایفا نموده است. عادی ترین نام این طرح نزد ایرانیان بته (بوته)می باشد که به معنای یک دسته برگ است و البته این طرح را با نام های دیگری مانند بته جقه، بته سرکج و بته درویشی نیز می شناسند.

 بته ها نیز در طول زمان و توسط هنرمندان مختلف تغییر شکل یافته و کم کم پیشرفته تر شده و تکامل بیشتری یافته اند و از حالت ساده دور شده به تبع آن نام های متفاوت دیگری یافته اند. نامهایی همچون بته میری(کاج کوچک)، بوته ترمه‌ای (کاج متوسط)، بوته خرقه‌ای (کاج بزرگ)، بوته بادامی (کاج بادامی شکل) و بوته جقه‌ای (کاج بزرگی که یک کاج کوچک از آن بیرون آمده) و البته همه و همه انواع جقه ها زیبا و در انواع سوزندوزی بسیار پرکاربرد هستند.

در تصویر زیر طرحی از یک بته جقه بسیار زیبا را می بینید که در حرفه پولک و منجوق دوزی توسط خانم خدیجه اصغری، شکل و هویت یافته است. این جقه بسیار زیبا با گل برجسته ای از منجوق با رنگ آبی فیروزه ای در مرکز و بر پارچه مخمل به همراه منجوق های نباتی و قرمز و مرواریدهای سپید؛ جلوه دلنشینی ایجاد نموده و می تواند به تنهایی نقشی از زیبا سازی در گوشه ای از خانه بیافریند و در حافظه تاریخ نیز، ماندگار شود. برای دیدن تصاویر بیشتر می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

طرح بته جقه و سوزندوزی- خدیجه اصغری

دوخت همزمان منجوق و پولک های ریز در کنارهم و به شیوه پیچ رز یکی از تکنیک های بسیار پر کاربرد در حرفه پولک و منجوق دوزی جهت ایجاد گل می باشد و البته استفاده از تور حریر به عنوان مکمل دوخت نیز، زیبایی گل را افزون تر نموده و آن را چشم نوازتر می نماید. استفاده از تور حریر، تور کتان و یا هر نوع تور دیگر، به صورت ساده ، چین سوزنی و یا چین پلیسه، در لبه گل؛ فضای گل را وسیع تر می کند، به گل ابهت بیشتری نیز می بخشد و بطور کلی تغییری در کنار دوخت ایجاد می کند که خالی از لطف و زیبایی نیست. از طرفی استفاده از یک ردیف چین و یا دو ردیف چین و یا پر و کم بودن چین ها نیز، هر کدام به عنوان عوامل موثر در زیبایی ایجاد شده می تواند نقش آفرینی نمایند.

تصویر زیر نمونه اجرا شده ای از این نوع تکنیک روی یکی از گل های تابلوی دیواری می باشد که توسط خانم هنگامه پورنوروز، سوزندوزی شده است. برای دیدن تصاویر بیشتر هم می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید

پولک های ریز و منجوقو حریر- هنگامه پورنوروز

تکنیک دوخت پیچ رز با منجوق ، خود به تنهایی زیباست . اما اگر این دوخت به شیوه سایه روشن باشد و در بستری از یک تکه تور حریر، آراسته شود؛ زیبایی آن دو چندان خواهد شد.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت یک گل با تکنیک پیچ رز را می بینید که بر حریری از مهر آرمیده است و گویی آرامش یک صبح بهاری دلنشین را با خودش تداعی می کند. این نمونه زیبا بخشی از یک تابلوی سوزندوزی می باشد که توسط خانم هنگامه پورنوروز روی پارچه مخمل، اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

بافت کلاه ، زنبیل و دیگر محصولات حصیری از سوغاتی های بسیار خوب برای کسانی می باشد که استان های شمالی کشوررا برای گردشگری انتخاب می کنند و البته برخی از حرفه های مرتبط با سوزندوزی نیز گزینه مناسبی جهت تزیین این محصولات تولیدی می باشد.

یکی از حرفه های مورد استفاده در فرایند تزیین این محصولات حصیری، حرفه پولک و منجوق دوزی می باشد. برای  پولک و منجوق، مروارید و ملیله و….  به شیوه مستقیم روی محصولات تولید شده حصیری؛ با وجود تار و پود باز حصیر، اجرای مستقیم دوخت، مشکل و در بسیاری موارد غیر ممکن می باشد. در اینگونه موارد می توان دوخت هر نوع گل، برگ و یا طرحی را بر روی تکه ای نمد، به شیوه آزاد و پنل تولید نمود و در محل دلخواه از تولیدات حصیری نصب نمود.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت یک گلدان را می بینید که جدا آماده شده و بر روی یک زنبیل حصیری، به شیوه دوخت اپلکه؛ قرار گرفته است. سوزندوزی و تزیین این زنبیل حصیری توسط خانم شیوا امیر سلیمانی، اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتری از این زنبیل حصیری زیبا بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید

زنبیل حصیری و ملیله ها- شیوا امیر سلیمانی

دوخت انواع گل ها و برگ ها با منجوق و به شیوه برجسته، بر سطوح پارچه های مختلف  و در لابلای طرح ها ؛ موجب جلوه آفرینی ویژه در بخش هایی از طرح می شود که می خواهیم بیشتر و بهتر دیده شود . ولی این تنها کاربرد دوخت گل های برجسته با منجوق نمی باشد و گاه می توان از این گل ها و برگ ها به عنوان یک پنل جهت تزیین در مکان های متفاوت استفاده نمود.

در تصویر زیر نمونه ای زیبا از دوخت یک گل با منجوق، به شیوه برجسته را می بینید که آذین بخش یک کیف دستی زنانه  قرمز؛ شده است. این کیف بسیار زیبا توسط خانم شیوا امیر سلیمانی دوخته و سوزندوزی شده است. با کلیک بر روی کلمه نشانی تصاویر بیشتری از این نمونه زیبا را خواهید دید.

منجوق دوزی برجسته روی کیف- شیوا امیر سلیمانی

یکی از کاربرد های خوب شرابه دوزی، استفاده از آین دوخت در میانه گل ها و یا مغز گل می باشد. به این صورت که سوزن را از از وسط دایره گل، بیرون می کشیم و تعدادی منجوق به آن می کشیم. آنگاه یک منجوق را نگهداشته، سوزن را از میان دیگر منجوق ها عبور می دهیم  و دوباره نزدیک نقطه اول؛ به زیر می بریم .  با تکرار دوخت فضای وسط گل کامل می شود و شرابه ا به صورت آویزان از میانه گل دیده می شوند.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت شرابه را در تابلوی خانم شهربانو افشون می بینید که با منجوق زرد و قرمز در میانه گلی به رنگ بنفش اجرا شده است. گل بنفش دوخته شده در این تصویر، به شیوه برجسته دوزی با منجوق به همراه سایه روشن دوزی در 3 رنگ؛ یک نمونه بسیار خوب از سایه روشن دوزی با منجوق نیز می باشد. برای دیدن تصاویر بیشتر بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

شرابه دوزی و مغز گل- شهربانو افشون

دمی از خویش فراتر می روی و با خودت و مهراوه هایت خلوت می کنی تا آرام آرام از گذر ثانیه ها رها شوی. در این رها شدن و عبور ثانیه ها و لحظه های سرشار و شادمانه زندگی، سوزن و نخ و پارچه و پولک همراهیت می کنند و تو لحظه ها را می دوزی و می دوزی…..  و به این ترتیب زندگی سبز و سیال، در میان خطوط طرح جریان می یابد. آفرینشی دوباره و دوباره عمق جانت را می کاود و تو خالص تر و پاک تر خدا را احساس می کنی…..

 نمونه ای ارزشمند از سوزندوزی خانم شهربانو افشون را روی یک تابلوی دیواری می بینید. یک تابلوی دیواری با گل هایی رنگارنگ که هر کدام ثانیه هایی ماندگار را، به نشانه حضوری پر بار در تاریخ این سرزمین به یادگار نهاده اند. ثانیه هایی که خود نمادی از زندگی هستند. برای دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی بسیار زیبا بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

پولک هایی به رنگ زندگی- شهربانو افشون

دوخت پولک و منجوق کاربرد های بسیاری می تواند داشته باشد و مانند دیگر حرفه های سوزندوزی، منحصر به  نوع خاصی از مصرف نمی باشد. یکی از کاربرد های بسیار خوب این حرفه را می توان اجرای این نوع سوزندوزی بر روی انواع کیف؛ عنوان نمود.

در تصویر زیر نمونه ای از دوخت پولک و منجوق دوزی بر روی یک ساک دستی را می بینید که توسط خانم معصومه بابانژاد از آموزشگاه شب افروز؛ اجرا شده است. برای دیدن تصاویر بیشتری از این کیف زیبا می توانید بر روی کلمه نشانی کلیک نمایید.  

پولک و منجوق روی کیف- معصومه بابانژاد