پرش به محتوای اصلی

یکی از کاربرد های دوخت داربستی ، استفاده از این دوخت  برای پر نمودن فضای خالی وسط بته جقه ها می باشد. این فضا ی خالی همیشه به صورت دوخت خطوط افقی و عمودی و ضربدر؛ پایان نمی یابد و گاهی در میان چهار خانه های به وجود آمده با نخ هایی به رنگ دیگر، دوخت هایی کمکی مانند گره فرانسوی، ضربدر هایی بزرگ تر و یا ستاره هایی کوچک؛ تزیین می شود.

در تصاویر زیر نمونه هایی از این تزیین را در فضای خالی یک بته جقه می بینید که توسط خانم ها عطیه شریفی و فاطمه تقی زاده در رنگ هایی متفاوت؛ دوخته شده است.

 در هر دو تصویر با رنگهایی متفاوت از دوخت داربستی، ضربدر هایی به صورت یک در میان در بین خانه های خالی دوخته شده است.

کاربرد دوخت داربستی- سوزندوزی شب افروز

کاربرد دوخت داربستی- سوزندوزی شب افروز

برای دوختن منجوق یا مروارید روی یک خط به صورت ممتد و کنار هم، روش بست دوزی همیشه روش کارایی نیست و برای خطوط بسیار دراز نیز جوابگو نمی باشد، زیرا از استحکام کافی برخوردار نیست. به همین دلیل امروزه برای دوختن انواع خطوط طولانی به صورت صاف و یکدست؛ از شیوه دوباره دوزی استفاده می شود.

برای دوباره دوزی با منجوق ابتدا سوزن را از پارچه بیرون کشیده و چهار منجوق را به سوزن می کشند و با فاصله همان ۴ منجوق، سوزن را به زیر می برند و درست در حد فاصل منجوق ۲ و ۳ بیرون می آورندو از میان دو منجوق ۳ و ۴ رد می نمایند و دوباره ۴ منجوق دیگر به سوزن می کشند و این کار را ادامه می دهند. یعنی هر بار دو منجوق آخر دوباره دوخته می شود. به این روش دوباره دوزی می گویند.

در دوباره دوزی با مروارید نیز دقیقا این شیوه به کار گرفته می شود. با این تفاوت که پس از بیرون کشیدن سوزن از پارچه، هر بار به جای ۴ منجوق؛ دو مروارید به سوزن می کشند و با فاصله همان ۲ مروارید، سوزن را به زیر می برند و درست در حد فاصل مروارید های ۱و ۲ بیرون می آورند و از میان مروارید دوم سوزن را رد می نمایند و دوباره ۲ مروارید دیگر به سوزن می کشند و این کار را ادامه می دهند.

دوباره دوزی با مروارید- سوزندوزی شب افروز

 اما بيشترين كاربرد این روش برای دوخت خطوط انحنا دار، زاویه دار و شکسته و دایره ها می باشد. زیرا به کمک این روش می توان انواع خطوط را صاف و منظم دوخت و از جابجایی و لغزندگی منجوق ها و یا مروارید ها جلوگیری نمود.

تصاویر بیشتری ازنمونه دوخت دوباره دوزی با مروارید را می توانید در نشانی زیر بیابید. این نمونه بسیار زیبا پشت یک مانتو و در کارگاه سوزندوزی شب افروز؛ اجرا شده است.

دوباره دوزی با مروارید- سوزندوزی شب افروز

گل رز کوچک یا به اصطلاح پیچ رز دوختی بسیار پر کاربرد در انواع سوزن دوزی ها، بخصوص گلدوزی می باشد. این دوخت که به عنوان یکی از ارکان جدایی ناپذیر گلدوزی برزیلی یا گلدوزی سه بعدی است در میان بسیاری از طرح های گلدوزی که نیاز به گل های کوچک، در فضاهای خالی میان گل های بزرگ تر، می باشد؛ نقش افرینی خوبی دارند.

ابتدا سوزن را از پارچـــه بيرون مي آوريم و بين ۷ الي ۱۰ بار نخ را دور ســــــوزن مي پيچانيم(مانندگره فرانسوي اما کمی بزرگتر) و دوباره به همان نقطه فرو مي بريم. آنگاه يك بست در وسط گره مي زنيم تا ثابت به صورت دايره وسط رز باقي بماند. سپس از يك نقطه اطراف گره سوزن را بيرون مي‌آوريم و به صورت روكوكو نخ را مي پيچانيم و دور گره حلقه ميكنيم.چند بار اين عمل را بسته به كوچكي يا بزرگي گل رز ادامه مي دهيم تا گل كامل شود.

در تصاویر زیرنمونه آموزشی از دوخت این گل را روی کوسن،لباس بچه و در کنار یک گل لاله، می بینید که توسط خانم ها فاطمه ولی پور، منا بیانی و مریم توکلی، از آموزشگاه شب افروز؛ اجرا شده است.

گل رز کوچک یا پیچ رز- سوزندوزی شب افروز

گل رز کوچک یا پیچ رز- سوزندوزی شب افروزگل رز کوچک یا پیچ رز- سوزندوزی شب افروز

در سه مرحله قبل نحوه آماده سازی گل ها و دوختن ساقه، برگ ها و غنچه ها را دیدیم و در اینجا دو مرحله دیگر را می بینیم.گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

مرحله چهارم:

پس از دوخت گل ها، برش دور تادور و سوزاندن لبه ها، مرحله اتصال گل ها به پارچه می باشد. به کمک یک مروارید درشت یا سنگ  و یا حتی چند کوک می توانید گل ها را به پارچه متصل نمایید و مغز گل را بدوزید.

در صورتیکه بخواهید برای اتصالی محکم، از چرخ استفاده نمایید؛ گل ها را در جای مناسب قرار داده و با چند کوک چرخ، گل را به پارچه اصلی متصل نمایید.

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

مرحله پنجم:

 پس از طی نمودن مراحل قبل،در تصاویر زیر گل های سه بعدی دوخته شده را بر روی مانتو و در میان شاخه و برگ هایی می بینید که مرحله بعد از اتصال گل ها به پارچه اصلی، و مانتو ی آماده را نشان می دهد.

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

این گلدوزی سه بعدی بسیار زیبا در کارگاه سوزندوزی شب افروز، اجرا شده است.  تصاویر بیشتری از این گلدوزی زیبا را می توانید در این نشانی  ببینید.

بسیار زیباست . اینطور نیست؟

یکی از کاربرد های بسیار مهم دوخت گل های سه بعدی، استفاده از این گل ها لابلای شاخه ها و برگهای بی شمار طرح های پیچیده  و یا بزرگ می باشد که جهت آسان تر نمودن فضای کار و البته جلوه دهی بیشتر گل در میان شاخ  و برگ ها و بر روی ساقه ؛ استفاده می شود.

به طور کلی مراحل مختلف دوخت این گل های سه بعدی به صورت زیر می باشد:

  • نقش اندازی اصلی و کل طرح روی مانتو و نقش اندازی گلها ، روی پارچه انتخاب شده برای دوخت گل و دوخت گلها
  • دوخت بقیه قسمتهای طرح روی پارچه اصلی، آماده نمودن، غنچه، ساقه و برگها
  • برش دور گلبرگها،سوزاندن دور گلبرگها و آماده نمودن گل برای اتصال
  • نحوه اتصال گلها بر روی طرح اصلی
  • لباس آماده

مرحله اول:

 اولین مرحله از اجرای دوخت، آماده سازی گلهای سه بعدی می باشد.  به این صورت که ابتدا طرح گلها را روی پارچه می کشیم و به کمک تکنیک های دوخت گل؛ با استفاده از نخ ابریشم و یا دمسه، گلدوزی می کنیم.

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

مرحله دوم:

در دومین مرحله ،پس از دوخت گلهای سه بعدی بقیه قسمت های طرح را روی مانتو می دوزیم. مانند ساقه ها و برگها و حتی بخش دیگری از گل و غنچه ها که نمی خواهیم به صورت سه بعدی ارائه شوند، باید روی مانتو به شیوه هم سطح و با استفاده از تکنیکهای دوخت گل، مانند کوتاه و بلند و سایه روشن ؛ دوخته شود.

گاهی، جهت جلوه بیشتر غنچه ها و هماهنگی آنها با گل های اطراف، از تکنیک گل های پارچه ای نیز استفاده می شود  و البته جای گلها ی سه بعدی خالی می باشد.

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

مرحله سوم:

در این مرحله پس از  دوخت گلهایی که می خواهیم به صورت سه بعدی بر روی لباس دوخته شوند، بر روی پارچه ای جدا از لباس اصلی؛ دور تا دور این گلها را می بریم و می سوزانیم تا از ریشه ریشه شدن کناره های گلبرگ جلوگیری شود. 

 در تصاویر زیر گلهای دوخته شده ای را می بینید که باید در مکان مشخص قرار گیرد.

گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز گلدوزی سه بعدی- سوزندوزی شب افروز

 

این گلدوزی سه بعدی بسیار زیبا در کارگاه سوزندوزی شب افروز، اجرا شده است.  تصاویر بیشتری از این گلدوزی زیبا را می توانید در این نشانی ببینید.

بسیار زیباست . اینطور نیست؟

گفتیم که دوخت داربستی برای پر نمودن فضاهای خالی از سوزن دوزی که تمایلی به پر کردن کامل آن نیز وجود ندارد، به کار می رود. این فضاهای خالی همیشه در میان طرح های گلدوزی نیست و گاهی نیز در میان طرح های دیگر حرفه های سوزن دوزی دیده می شود. از جمله حرفه هایی که که می تواند با این دوخت شکل یابد، سرمه دوزی می باشد.

در تصاویر زیر نمونه هایی از دوخت داربستی را با سرمه می بینید که توسط خانم ها مائده وجدانی ، آتنا سجادیان و فاطمه خلیل نژاد؛ از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است.

دوخت داربستی با سرمه- سوزندوزی شب افروزدوخت داربستی با سرمه- سوزندوزی شب افروزدوخت داربستی با سرمه- سوزندوزی شب افروز

تگرگ دوزی یکی از دوخت های بسیار پرکاربرد در سرمه دوزی می باشد . به این ترتیب که قطعه هایی کوچک  از سرمه را می بریم و در کنار هم ، اما به صورت جدا از هم در اطراف یا میان بخش هایی از طرح که می خواهیم پر تر به نظر آیند؛ می دوزیم.

تگرگ دوزی- سوزندوزی شب افروز

به طور کلی تگرگ دوزی برای پر کردن زمینه های خالی فضاهای سرمه دوزی شده دوخت مناسبی می‌‌باشد. برای جلوه بیشتر این فضاها به هنگام تگرگ دوزی، اغلب آن را با مروارید دوزی و سنگ دوزی نیز همراه می نمایند.

در تصاویر زیر نمونه ای از دوخت تگرگ دوزی را می بینید که توسط خانم منانه نصیری از آموزشگاه شب افروز، بر روی پارچه ترمه؛ اجرا شده است.

تگرگ دوزی- سوزندوزی شب افروز

گل های نگینی در حرفه سرمه دوزی و پولک و منجوق دوزی کاربرد بسیار گسترده ای دارد و اغلب جهت پر نمودن فضاهای خالی و یا گسترده تر نمودن چشم انداز طرح ها به کار می رود.

برای دوختن گل های نگینی ابتدا یک مروارید درشت یا یک عدد سنگ گرد در نقطه دلخواه بدوزید. سپس سوزن را از پارچه کاملا نزدیک مروارید یا سنگ گرد، بیرون بیاورید و تعدادی مروارید کوچک تر را به سوزن کشیده؛ دور تا دور مروارید درشت حلقه کنید و بست بزنید .

گل های نگینی را با مواد اولیه متفاوت در رنگ های هماهنگ و متضاد نیز می توان دوخت.

در تصاویر زیر نمونه هایی از دوخت گل های نگینی را می بینید که توسط خانم ها فاطمه ابراهیم زاده و فاطمه عبدی و منانه نصیری از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است.

گل نگینی- سوزندوزی شب افروزگل نگینی- سوزندوزی شب افروزگل نگینی- سوزندوزی شب افروز

ذغره قرینه یا دو طرفه یکی از انواع ذغره ها ست که برای دوختن برگ ها و گلبرگ ها به کار می رود.

به این صورت که پس از گذاشتن پولک و سرمه نیم سانتی سوزن را به خط میانی گلبرگ فرو می بریم و این کار را به صورت قرینه در دو طرف گلبرگ انجام می دهیم تا پر شود . یعنی یک سر سرمه داخل سوراخ پولک و سر دیگر آن در خط میانی گلبرگ قرار می گیرد تا از دو طرف حالتی شیب مانند و جنا‌غی بیابد.

ذغره قرینه یا دو طرفه را به صورت سطحی و یابرجسته، می توان دوخت.

زغره قرینه یا دو طرفه- سوزندوزی شب افروز

نمونه آموزشی دوخت ذغره قرینه یا دو طرفه را در این قسمت می بینید که توسط خانم منانه نصیری، از آموزشگاه شب افروز؛ اجرا شده است.

زغره قرینه یا دو طرفه- سوزندوزی شب افروز

دوخت داربستی یا دوخت بخارا، جهت پر نمودن بخش هایی خالی از سوزن دوزی که تمایلی به پر کردن کامل آن نیز وجود ندارد؛ به کار می رود.

برای اجرای دوخت ابتدا، شلالهاي بلندي به صورت بعلاوه كنارهم می دوزیم. بطوريكه پس از دوختن شلال ها، مربع های مساوی در کنار هم داشته باشيم. محل تقاطع اين خطوط افقي و عمودي را با نخ همرنگ يا نخ رنگ ديگر، بست هايي به شكل اريب يا بعلاوه مي دوزيم. گاهي هم از گره فرانسوي در محل تقاطع استفاده مي كنيم.

نمونه ای از دوخت داربستی را در اینجا می بینید که توسط خانم فاطمه رمضانی، از آموزشگاه شب افروز؛ اجرا شده است.

دوخت داربستی یا بخارا- سوزن دوزی شب افروز

پیله دوزی یکی از حرفه های بسیار زیبای سوزن دوزی ایرانی می باشد که در طول زمان به شیوه سنتی، همراه و همگام با سرمه دوزی و مروارید دوزی و بیشتر بر روی ترمه و مخمل؛ مورد استفاده قرار می گیرد و کاربرد های مختلفی را شامل می شود.
پیله دوزی- سوزندوزی شب افروز

برای اجرای دوخت پیله، ابتدا قسمتی از طرح را که می خواهیم با پیله دوخت کنیم روی کاغذ می کشیم و دور آن را برش می کنیم الگوی مورد نظر پس از باز کردن پیله روی آن قرار میدهیم  و دور آن را قیچی می کنیم تا الگوی مورد نظر از پیله را داشته باشیم .

پیله دوزی- سوزندوزی شب افروز

پس از تهیه برش های لازم از پیله آن را روی طرح می گذاریم و به کمک سوزن و نخ و سرمه محکم می کنیم. باید توجه داشت که پیله دوزی با پیله چسبانی که این روزها به جای پیله دوزی در تابلو های سرمه دوزی دیده می شود، متفاوت می باشد.

نمونه ای از دوخت پیله را در این قسمت می بینید که توسط خانم زینب حبیب زاده، از آموزشگاه شب افروز، اجرا شده است.

پیله دوزی- سوزندوزی شب افروز

گل های فرفره ای را به روش های مختلفی می توان دوخت . عمده ترین روش هایی که می توانید این گل ها را بدوزید، استفاده از تکنیک دوخت ساتن و  دندان موشی می باشد.

گل فرفره ای-سوزندوزی شب افروز

در اینجا نمونه ای از دوخت یک گل فرفره ای را با دوخت دندان موشی می بینید که در کارگاه سوزندوزی شب افروز، بر روی یک بلوز بافتنی دوخته شده است.

گل فرفره ای-سوزندوزی شب افروز

گفتیم که دوخت روکوکو یا ملیله ای به صورت تکی جهت استفاده در حاشیه و نیز برای ایجاد گل با شعاع هایی همسان و غیر همسان با یک مرکز واحد در میان سوزن دوزی ها کاربرد زیادی دارد. علاوه بر موارد گفته شده این دوخت برای تزیین لباس و یا موی عروسک ها نیز در میان سوزن دوزی ها کاربرد زیادی دارد.

 نمونه هایی از این کاربرد را، جهت ایجاد موی عروسک می بینید که توسط خانم مریم رفیعی و خانم فاطمه رمضانی، از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است.

کاربرد روکوکو یا گره ایرانی- سوزندوزی شب افروز کاربرد روکوکو یا گره ایرانی- سوزندوزی شب افروز

دگمه ها همیشه برای بستن تکه های لباس به یکدیگر و یا همراهی با تکه دوزی و چهل تکه دوزی به کار نمی روند، بلکه کاربردهای متعدد دیگری نیز دارند. گاهی قرار گرفتن یک دگمه در میانه یک گل، می تواند جلوه ای دلنشین بیافریند. جلوه ای دلنشین و زیبا که می تواند با همراهی اندکی از دوخت گلدوزی برزیلی و با استفاده از نخ کانوای فانتزی، هم چون نگینی در فضای لباس بدرخشد و زیبایی بیافریند.

درتصاویر زیر نمونه ای از همراهی دوخت دگمه با گلدوزی برزیلی را می بینید که در کارگاه سوزندوزی شب افروز و بر روی بافتنی اجرا شده است.

جهت دیدن تصاویر بیشتری از این سوزندوزی روی کلمه نشانی کلیک نمایید.

دگمه دوزی- سوزندوزی شب افروز

دگمه دوزی- سوزندوزی شب افروز

ابتدا دایره ای را در ذهن یا بر پارچه ترسیم می کنیم و آنگاه یک دانه مروارید، یا یک عدد سنگ درست در مرکز دایره و در محل دلخواه، جهت دوخت گل؛ می دوزیم و آنگاه شلال هایی نامنظم را به صورت بلند و کوتاه پیرامون این دایره فرضی می دوزیم . به این ترتیب یک گل قاصد شکل می گیرد.

دوخت گل قاصد- سوزندوزی شب افروز

اگر دوخت شلال های پیرامون دایره به صورت منظم، دوخته شود؛ به آن دوخت شعاعی نیز می گویند. به هر صورت این دو دوخت گزینه هایی بسیار مناسب برای افرادی می باشد که اصلا سوزندوزی بلد نیستند و می خواهند سوزن  و نخ به دست گرفته و بر روی لباس  و یا هر چیز دیگری سوزن دوزی نموده و لذت این هنر دلنشین و چشم نواز را تجربه نمایند.

در این قسمت نمونه ای از این دوخت را بر روی یک بلوز بافتنی می بینید که در کارگاه سوزندوزی شب افروز اجرا شده است. جهت دیدن تصاویر بیشتری از این بافتنی زیبا بر روی کلمه  نشانی کلیک نمایید.

دوخت دوخت گل قاصد- سوزندوزی شب افروز

برای دوختن گل داودی از تک زنجیره به صورت شعاعی در پیرامون یک دایره استفاده می شود به گونه ای که تمام زنجیره ها از مرکز دایره یا وسط گل به سمت بالا قرار گرفته باشند. پس از دوخت هر زنجیره بر روی آن یک بست می زنیم تا ثابت بماند و آنگاه زنجیره های بعدی و بعدی را می دوزیم تا دایره کامل شود.

گل داودی دوبل- سوزندوزی شب افروز

نحوه دوختن داودی دوبل نیز دقیقا مانند داودی ساده می باشد، با این تفاوت که هر بار دو زنجیره یکی کوچک تر و دیگری بزرگ تر؛ داخل هم قرار می گیرند .

نمونه دوخته شده داودی دوبل را در اینجا  و بر روی یک بلوزبافتنی می بینیدکه در کارگاه سوزندوزی شب افروز اجرا شده است.گل داودی دوبل- سوزندوزی شب افروز

گل داودی دوبل- سوزندوزی شب افروز

یکی دیگر از انواع دوخت های دندان موشی، دوخت دندان موشی پنجره ای می باشد. این دوخت که به دوخت پتویی تزیینی نیز نامیده می شود از دوخت ردیف به ردیف دندان موشی در زیر هم به وجود می آید.

 برای اجرای این کار با سرمه، ابتدا تکه ای سرمه را بریده و دوخت دندان موشی را در یک ردیف منظم می دوزیم. سپس در ردیف های بعدی، دوخت دندان موشی را در ردیف های منظم و زیر هم ، درحالیکه هر دندانه محل قرار گرفتن دندانه دیگری باشد؛ با سرمه می دوزیم. این دوخت را دوخت دندان موشی ردیفی یا دوخت پنجره ای می گویند.

نمونه آموزشی زیبایی از این دوخت را در این بخش می بینید که توسط خانم سلیله احمد پور و خانم نرجس شعبانپور، از آموزشگاه شب افروز؛ دوخته شده است.

پتویی پنجره ای با سرمه- شب افروز پتویی پنجره ای با سرمه- شب افروز

اين دوخت به نام هاي دوخت تزييني با گره، دوخت مليله اي، دوخت ريشـــه مليلــه اي، و گره ايراني نيز مشهور است. و جهت تزيين مركز گلهاي كوچك و ظريف و برجسته بكار مي رود. طرز كار به اين شكل است كه سوزن را از ميان پارچه بيرون مي آوريم و با فاصله ۵الي ۶ ميليمتر دوباره داخل پارچه ميكنيم. آنگاه بدون آنكه از پارچه بيرون آوريم۱۰ الي ۱۲ بار يا بيشتر بسته به ضرورت نخ را دور سوزن مي پيچانيم و سپس از پارچه بيــرون مي آوريم.

روکوکو یا گره ایرانی- سوزندوزی شب افروز

نمونه دوخته شده گره ایرانی را در اینجا  و بر روی یک بلوزبافتنی می بینیدکه در کارگاه سوزندوزی شب افروز اجرا شده است.

روکوکو یا گره ایرانی- سوزندوزی شب افروز روکوکو یا گره ایرانی- سوزندوزی شب افروز

گفتیم که دندان موشی یکی از انواع دوخت های بسیار اساسی و کاربردی در سوزن دوزی می باشد. این دوخت در عین کاربردی بودن تنوع زیادی نیز در اجرا به همراه دارد . از جمله این تنوع ها می توان به دندان موشی کوتاه و بلند اشاره نمود. این نوع از دوخت دندان موشی در گلدوزی روی بافتنی  و سرمه دوزی بسیار کارآ و پر کاربرد می باشد.

دندان موشی کوتاه و بلند- سوزندوزی شب افروز

در اینجا نمونه آموزشی زیبایی از این نوع دوخت دندان موشی را، می بینید که توسط خانم فاطمه آل ابراهیمی، از آموزشگاه شب افروز؛ سوزن دوزی شده است. این نمونه روی برگ های زیر جقه و با کمک سرمه ساده و تراش، دوخته شده است.

دندان موشی کوتاه و بلند در سرمه دوزی
دندان مشی کوتاه و بلند در سرمه

دوخت  دندان موشی  کاربرد های بسیار زیادی دارد . از جمله کاربرد های دوخت دندان موشی می توان به دوخت انواع گل ها  و برگ ها با دنـدان موشی بر روی بافتنـی ها اشاره نمود. استفاده از این دوخت بر روی بافت ها به هنگام گل دوزی با دست، کمک موثری برای تنظیم و تصحیح لبه های دوخت به هنگام اجرای سوزن دوزی، ایجاد می نماید و این نکته مهمی در دوخت اکثر گل ها و برگ ها می باشد. از طرفی اجرای این دوخت امکان سایه روشن دوزی را نیز از میان نمی برد.

دوخت دندان موشی روی بافتنی- سوزندوزی شب افروز

نمونه زیبایی از دوخت دنـدان موشی را مـی بینید که بر روی یک بلوز بافتنی و در کـارگـاه سوزن دوزی شب افروز، اجرا شده است. برای دوخت گلها در این نمونه زیبا از دندان موشی و نخ کانوا، استفاده شده است.

دوخت دندان موشی روی بافتنی- سوزندوزی شب افروز